Phân loại các loại Vaccine phòng bệnh cho gia cầm

Như bà con đã biết, vaccine là chế phẩm sinh học chứa các mầm bệnh bị làm yếu đi hoặc đã chết đi mất khả năng gây bệnh. Sau khi tiêm vào cơ thể, vaccine sẽ kích thích cơ thể sinh ra kháng thể đặc hiệu để chống lại căn bệnh đó. Có 02 loại vaccine mà chúng ta thường sử dụng trong chăn nuôi là vaccine nhược độc, vaccine vô hoạt. Mỗi loại vaccine có những đặc thù riêng, hiệu quả và thời gian miễn dịch riêng. Nếu sử dụng đúng kỹ thuật thì sẽ đảm bảo thời gian miễn dịch kéo dài và an toàn, ngược lại sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng.

1. Vaccine nhược độc (vaccine sống) là gì?

Vaccine nhược độc hay còn được biết đến với nhiều tên khác như vaccine sống hay vaccine sống giảm độc lực. Thông qua các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn và virus để sản xuất vaccine. Những tác nhân này sẽ được làm yếu đi, tức là giảm độc lực bằng phương pháp nuôi cấy lặp đi lặp lại. Là chế phẩm sinh học từ vi khuẩn hoặc virut đã được làm yếu đi đến mức không gây nguy hiểm cho vật nuôi, nhưng có tác dụng gây miễn dịch tốt; hoặc từ những chủng vi sinh vật vốn có tính gây bệnh thấp đối với động vật được tuyển chọn từ tự nhiên.

Ngay cả khi vi khuẩn, virus được nhân lên trong cơ thể, người tiêm vaccine vẫn không bị nhiễm bệnh. Vì tác nhân gây bệnh lúc này đã không còn giống như lúc ban đầu. Trường hợp bạn thật sự bị lây nhiễm do vi khuẩn, virus bên trong vaccine nhược độc, thì biểu hiện cũng nhẹ hơn rất nhiều so với khi mắc bệnh tự nhiên, tình trạng này gọi là phản ứng bất lợi.

2. Vaccine vô hoạt (vaccine chết) là gì?

Vaccine chết là các vi sinh vật độc hại bị chết bằng hóa chất hoặc nhiệt độ. Hầu hết các vaccine này chỉ đáp ứng khả năng miễn dịch không hoàn toàn và ngắn hạn, cần phải tiêm nhắc lại nhiều lần. Đây là loại vaccine an toàn, ổn định và dễ sử dụng, nhưng hiệu lực thường kém và thời gian sử dụng ngắn. Là chế phẩm sinh học từ vi khuẩn, virut mầm bệnh đã bị giết chết bằng các tác nhân vật lý như tia cực tím, các chất hóa học như axit phenic, formol, crystal violet… (vaccine ung khí thán cũng như các vaccine tụ huyết trùng trâu bò, tụ huyết trùng lợn… thường dùng trước đây là những vaccine vô hoạt bằng formol pha chất bổ trợ là keo phèn).

Mỗi loại vaccine có những đặc thù riêng, hiệu quả và thời gian miễn dịch phụ thuộc rất nhiều vào người sử dụng vaccine. Nếu sử dụng đúng kỹ thuật thì sẽ đảm bảo thời gian miễn dịch kéo dài và an toàn, ngược lại chỉ một sơ xuất nhỏ sẽ làm mất một phần hoặc mất hoàn toàn khả năng tạo miễn dịch của vaccine.

Nguyên tắc chung khi sử dụng vaccine

Vaccine chủ yếu dùng để phòng bệnh. Sau khi tiêm vaccine một thời gian nhất định động vật mới có miễn dịch, vì vậy để sử dụng vaccine mang lại hiệu quả cao, cần tuân thủ những nguyên tắc sau:

1. Bảo quản, vận chuyển đúng kỹ thuật:

Đây là yếu tố đặt lên hàng đầu bởi vaccine luôn đòi hỏi phải bảo quản ở một điều kiện nghiêm ngặt, đặc biệt là các loại vaccine nhược độc.

Điều kiện thích hợp nhất đối với các loại vaccine Virut là ở nhiệt độ từ 2 8°C, các loại vaccine vi khuẩn từ 5 15oC và một điều quan trong nữa là các loại vaccine phải bảo quản trong điều kiện mát, tránh ánh nắng mặt trời. Cần chú ý đây là một điều kiện cực kỳ quan trọng vì trong thực tế, nhiều người đi mua vác xin dùng túi nilông (loại túi sáng màu) có đựng đá bên trong nhưng rất tiếc khi đi đường lại để ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp vào túi đựng vaccine, như vậy sẽ làm ảnh hưởng tới chất lượng và hiệu lực của vaccine.

Để bảo quản vaccine trong điều kiện tốt nhất khi vận chuyển phải đựng vào hộp xốp hoặc phích đá; nếu mua với số lượng ít, nơi mua gần thì bảo quản bằng túi nilông, tốt nhất là loại nilông tối màu có giấy bọc. Trong quá trình bảo quản, vận chuyển cần bao gói kỹ, tránh hiện tượng va đập và đặc biệt không cho ánh nắng trực tiếp chiếu vào để đảm bảo chất lượng và hiệu quả phòng bệnh của vaccine.

2. Sử dụng vaccine đúng kỹ thuật:

• Tiêm phòng hàng năm cho gia súc, gia cầm ở nơi có ổ dịch cũ, nơi có bệnh truyền nhiễm phát sinh theo mùa trước mùa phát bệnh; vaccine phòng bệnh nào thì chỉ phòng được bệnh đó, không phòng được bệnh khác;
• Không được tiêm vaccine cho động vật đang mắc bệnh, nghi mắc bệnh, động vật quá gầy yếu, quá non, con mẹ mới đẻ, động vật mới thiến chưa lành vết thương, những con có nhiều ký sinh trùng và động vật mang thai ở kỳ cuối;
• Dụng cụ tiêm phòng (bơm kim tiêm) phải đảm bảo tiệt trùng. Biện pháp tốt nhất là luộc sôi để nguội trước khi sử dụng;
• Không dùng cồn để sát trùng bơm kim tiêm khi tiêm vaccine.
• Dùng vaccine đủ liều, đúng đường tiêm, đúng vị trí, đủ độ sâu và đúng lịch theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất

Vị trí tiêm phải được sát trùng:

• Lắc kỹ lọ vaccine trước khi sử dụng
• Vaccine đã pha hoặc đã cắm kim tiêm, nên dùng càng sớm càng tốt, nếu thừa phải hủy, không được dùng cho ngày hôm sau
• Không vứt bừa bãi chai lọ, kim tiêm; sau khi sử dụng vác xin, cần theo dõi vật nuôi để kịp thời can thiệp các trường hợp phản ứng hoặc gia súc gia cầm có thể bị sốc phản vệ
• Khi đi mua vaccine nên mua ở những nơi có đủ điều kiện, được phép bán vaccine

Một số bệnh cần chú ý tiêm phòng cho vật nuôi

• Đàn lợn: Tiêm phòng vaccine Lở mồm long móng, Dịch tả, Tụ huyết trùng, tai xanh, sưng phù đầu, phó thương hàn.
• Đối với trâu bò: Tiêm phòng vaccine Lở mồm long móng, Tụ huyết trùng.
• Đối với chó, mèo: Tiêm phòng bệnh Dại.
• Đối với gà: Tiêm phòng vaccine Newcatle, Gumboro, vaccine Cúm, viêm khí quản truyền nhiễm.
• Đối với vịt: Tiêm phòng vaccine Dịch tả vịt, vaccine Cúm.

Ngoài các loại vaccine trên, còn có loại vaccine cường độc (hiện nay không còn dùng nữa) chế từ vi khuẩn hay virut độc lực cao, gây miễn dịch mạnh nhưng dùng nguy hiểm vì có thể gây bệnh và phát dịch. Vật được tiêm sẽ chứa và gieo rắc mầm bệnh sống ra môi trường. 

• Chia sẻ:
• 
• 
• 
•